تبصره ۸: کلیه دستگاه‌های اجرائی و واحدهای مذکور در ماده (۲۹) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مکلفند، حداکثر تا دو سال پس از راه اندازی سامانه موضوع این ماده، در خصوص اموال غیرمنقول عمومی و دولتی از جمله اراضی ملی، موات، خالصه، مستحدث و ساحلی که مطابق قانون متعلق به دولت جمهوری اسلامی ایران بوده و تصدی آن اراضی بر عهده آنان است و هنوز سند رسمی آنها صادر نگردیده است، ادعاها و مدارک مربوط را در سامانه موضوع این ماده ثبت نمایند.
عدم ثبت ادعا و مدارک در این سامانه، نافی مالکیت دستگاه‌ها و واحدهای مذکور نیست.
مقامات و کارکنان متخلف از حکم این تبصره به مجازات مقرر در بند «د» ماده (۹) قانون رسیدگی به تخلفات اداری محکوم می‌شوند.
مفاد این تبصره نسبت به سازمان اوقاف و امور خیریه درخصوص موقوفات عام غیرمنقول و دستگاه‌های زیر نظر ولی فقیه درخصوص اموال غیرمنقول در اختیار آنان از جمله مجهول المالک، بلاصاحب، ارث بلاوارث، اعراضی، رهاشده، اموال غیرمنقول غائبین مفقودالاثر، اموال غیرمنقول حاصل از تخمیس و خروج از ذمه و اجرای اصل (۴۹) قانون اساسی جاری است.
آیین نامه اجرائی این تبصره ظرف شش‌ماه از لازم‌الاجراشدن این قانون به پیشنهاد وزارتخانههای راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی به‌تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
آیین‌نامه اجرایی تبصره (8) ماده (10) قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول
آیین‌نامه اجرایی تبصره (8) ماده (10) قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول
(موضوع ثبت مدارک و ادعاهای مربوط به مالکیت اموال غیرمنقول دستگاه‌های اجرایی در سامانه ساماندهی اسناد غیررسمی)
مصوب 1404/05/08
با اصلاحات و الحاقات بعدی
هیئت وزیران در جلسه 1404/05/08 به پیشنهاد مشترک وزارتخانههای جهاد کشاورزی و راه و شهرسازی و به استناد تبصره (8) ماده (10) قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول مصوب 1401، آیین‌نامه اجرایی تبصره یاد شده را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده 1:
در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
- قانون: قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول مصوب 1401.
- سازمان: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور.
- وزارت: وزارت امور اقتصادی و دارایی.
- سامانه: سامانه ساماندهی اسناد غیررسمی موضوع ماده (10) قانون.
- سادا: سامانه جامع اموال دستگاه‌های اجرایی (سادا نوین).
- دستگاه مشمول: دستگاه‌های اجرایی و واحدهای مذکور در ماده (۲۹) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
- اموال مشمول: کلیه اموال غیرمنقول عمومی، انفال و دولتی از جمله اراضی ملی، موات، خالصه، بایر دولتی، مستحدث و ساحلی و همچنین موقوفات عام و اموال غیرمنقول در اختیار دستگاه‌های زیر نظر ولی‌فقیه از جمله مجهول‌المالک، بلاصاحب، ارث بلاوارث و سایر موارد مذکور در تبصره (۸) ماده (۱۰) قانون که دستگاه مشمول یا موقوفه عام به‌موجب قانون، آرا یا مصوبات مراجع ذی‌صلاح و یا اَعمال حقوقی، مالک آن محسوب شود و یا نمایندگی دولت جمهوری اسلامی ایران یا عموم را در مالکیت آنها داشته باشد.
- اموال غیرمنقول دولت: آن دسته از اموال غیرمنقول که تحت مالکیت دولت جمهوری اسلامی ایران و در اختیار دستگاه مشمول به منظور بهره‌برداری باشد.
- نقشه: نقشه محدوده اموال مشمول که دارای مختصات جغرافیایی بوده و تحت شبکه شمیم و در سامانه تصویر یوتی‌ام (UTM) با قابلیت استفاده در نرم‌افزارهای اطلاعات جغرافیایی (GIS-ready) و همچنین با رعایت دستورالعمل‌های همسان نقشه‌برداری سازمان برنامه و بودجه کشور و دستورالعمل تهیه نقشه عرصه املاک دستگاه‌های مشمول ماده (9) قانون جامع حدنگار (کاداستر) کشور مصوب 1393 تهیه می‌شود.
- جدول اطلاعات توصیفی: منضمات نقشه که شامل توصیفات و توضیحات مربوط به هر لایه از نقشه از جمله مساحت، ابعاد، حد فاصل و حسب مورد سَمت، طبقه و واحد است.
ماده 2:
دستگاه مشمول موظف است ظرف دو سال پس از راه‌اندازی سامانه، نقشه اموال مشمول که نام دستگاه مشمول یا موقوفه عام به‌عنوان مالک یا نماینده دولت جمهوری اسلامی ایران یا عموم در خصوص آن محدوده در دفتر املاک سازمان، ثبت نشده باشد را به‌همراه جدول اطلاعات توصیفی و مستندات مربوط در سامانه درج کند.
- تبصره 1: چنانچه قبل از راه‌اندازی سامانه، حکم قطعی مراجع ذی‌صلاح به‌نفع دستگاه مشمول صادر ولی منتهی‌به صدور سند رسمی مالکیت نشده باشد نیز دستگاه مشمول مکلف به انجام تکلیف مقرر در ماده (2) این آیین‌نامه است.
- تبصره 2: مواردی که اموال مشمول دارای سند رسمی مالکیت، با سند رسمی انتقال از مالک رسمی یا قائم‌مقام وی به دستگاه مشمول یا موقوفه عام منتقل شده باشد، مطابق ماده (4) این آیین‌نامه عمل خواهد شد.
- تبصره 3: ارائه جدول اطلاعات توصیفی و مستندات اموال مشمول با رعایت جنبه‌های امنیتی بر اساس آیین‌نامه اجرایی تبصره ماده (9) قانون جامع حدنگار (کاداستر) کشور مصوب 1398 با اصلاحات بعدی خواهد بود.
ماده 3:
نقشه، جدول اطلاعات توصیفی و مستنداتِ اموال غیرمنقول دولت از طریق سادا و اطلاعات سایر اموال مشمول، به‌طور مستقیم در سامانه درج خواهد شد.
- تبصره: سازمان و وزارت مکلفند در خصوص اموال غیرمنقول دولت ارتباط میان سامانه و سادا را با رعایت قانون مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی مصوب 1401 به‌گونه‌ای فراهم کنند که پس از بارگذاری نقشه، جدول اطلاعات توصیفی و مستندات مربوط در سادا، اطلاعات مذکور به‌صورت آنی و برخط در سامانه نیز درج شود و در خصوص سایر اموال مشمول که به‌طور مستقیم در سامانه درج می‌شود نیز اطلاعات مربوط به‌صورت آنی و برخط از سامانه برای سادا ارسال شود.
ماده 4:
سازمان مکلف است برای اموال مشمولی که دارای سند مالکیت حدنگار نیست، درگاهی اختصاصی را در سامانه برای دستگاه‌های مشمول ایجاد نماید؛ به‌گونه‌ای که دستگاه‌های مذکور، امکان درج نقشه محدوده ملک موضوع سند مالکیت غیرحدنگار، جدول اطلاعات توصیفی و مستندات مربوط به آن را داشته باشند. دستگاه مشمول مکلف است تکلیف مقرر در ماده (۲) این آیین‌نامه را در خصوص اموال مذکور در این ماده ظرف همان مهلت انجام دهد.
ماده 5:
دستگاه مشمول موظف است پس از ثبت اطلاعات مذکور در ماده (2) این آیین‌نامه در سامانه، بلافاصله اقدامات لازم جهت دریافت سند رسمی مالکیت را به‌عمل آورد و در این راستا، چنانچه ترتیبات مشخصی در قوانین و مقررات پیش‌بینی‌شده باشد، برابر آن عمل کند. در غیر این صورت، مطابق سایر فرآیندهای دریافت سند مالکیت مانند طرح دعوا در مراجع ذی‌صلاح و استفاده از سازوکار قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمان‌های فاقد سند رسمی مصوب 1390 اقدام کند.
- تبصره: در خصوص اموال غیرمنقول دولت پس از ثبت محدوده ملک در سادا، وزارت مکلف است اقدامات لازم جهت صدور گواهی بهره‌بردار و معرفی به سازمان را با رعایت ترتیبات مقرر در قوانین و مقررات مربوط، به‌عمل آورد. ارتباط میان سادا و سامانه و انعکاس آنی و برخط نقشه ملک از سادا به سامانه، نافی تکالیف دستگاه‌های مشمول و وزارت تا صدور سند رسمی مالکیت نیست.
ماده 6:
چنانچه وزارت در فرایند بررسی مستندات اموال غیرمنقول دولت اراضی و املاک موضوع بررسی را خارج از شمول مصادیق گواهی بهره‌بردار و مشمول سایر قوانین و مقررات مانند قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمان‌های فاقد سند رسمی مصوب 1390 تشخیص دهد، موظف است این موضوع را به دستگاه مشمول و سازمان اعلام کند. تکلیف وزارت در اعلام موضوع مذکور به دستگاه مشمول، نافی تکالیف آن دستگاه در اقدام از طریق قوانین مذکور نخواهد بود. دستگاه مشمول مکلف است ظرف سه‌ماه از تاریخ اعلام وزارت، اقدام قانونی لازم برای دریافت سند مالکیت را انجام دهد. در غیر این صورت، وزارت با انجام اقدام قانونی لازم نسبت‌به صدور گواهی به‌نام دولت جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی وزارت به‌عنوان امین اموال اقدام خواهد کرد.
ماده 7:
سازمان مکلف است سامانه را به‌گونه‌ای طراحی کند که بلافاصله پس از ثبت محدوده اموال مشمول توسط دستگاه مشمول در سامانه (به‌صورت مستقیم یا از طریق سادا)، گزارش وضعیت عرصه مورد ادعا از حيث تداخل و تعارض با ادعای سایر دستگاه‌های مشمول یا اشخاص غیردولتی یا اسناد مالکیتی که در آن محدوده صادر شده است را به‌صورت آنی و برخط از طریق سامانه پنجره واحد مدیریت زمین موضوع ضوابط اجرایی سامانه پنجره واحد مدیریت زمین مصوب 1401 ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی به دستگاه مشمول مربوط ارائه دهد.
ماده 8:
تصرفات اشخاص غیردولتی در اموال مشمول، نافی تکالیف دستگاه مشمول مطابق این آیین‌نامه نیست.
ماده 9:
سازمان مکلف است بلافاصله پس از ثبت اطلاعات توسط دستگاه مشمول، گواهی آن مشتمل بر شناسه (کد) رهگیری و تاریخ ثبت را به‌صورت الکترونیکی صادر کند.
ماده 10:
به‌منظور نظارت بر اجرای تکالیف مقرر در تبصره (8) ماده (10) قانون و این آیین‌نامه برای دستگاه مشمول و رفع موانع و مشکلات احتمالی در فرایند دریافت سند مالکیت برای اموال مشمول مانند تهیه نقشه مربوط و پذیرش آن در واحدهای ثبتی، معین نبودن محدوده پلاک اصلی یا باقیمانده آن، مشکلات ناشی از عدم انطباق تقسیمات کشوری با حوزه‌های ثبتی یا وقوع زمین در بیش از یک حوزه ثبتی و بررسی مصادیقی که دریافت سند مالکیت دچار اطاله شده باشد و همچنین عدم تطابق محدوده یا مستندات بارگذاری‌شده با ادعای ثبت‌شده، کارگروهی متشکل از مدیرکل مدیریت اموال و دارایی‌های دولت (به‌عنوان مسئول کارگروه)، معاون امور املاک و کاداستر سازمان، نماینده تام‌الاختیار وزارتخانههای راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی و بالاترین مقام دستگاه مشمول مربوط تشکیل می‌شود.
- تبصره 1: دبیرخانه کارگروه در وزارت مستقر و تصمیمات کارگروه که با اکثریت آرا اتخاذ خواهد شد برای دستگاه مشمول و سازمان لازم‌الاجرا است.
- تبصره 2: چنانچه مطابق بررسی کارگروه، عدم صدور سند مالکیت اموال مشمول ناشی از اختلاف بین دستگاه‌های مشمول باشد، موضوع جهت رفع اختلاف به مراجع ذی‌صلاح ارجاع و پیگیری خواهد شد.
ماده 11:
در ارتباط با اموال غیرمنقول دولت در صورت عدم انجام تکلیف مقرر در این آیین‌نامه مبنی‌بر ثبت محدوده ملک ظرف مهلت مقرر در سادا، وزارت می‌تواند نسبت‌به صدور گواهی به‌نام دولت جمهوری اسلامی ایران با نمایندگی وزارت به‌عنوان امین اموال اقدام کند.
ماده 12:
(اصلاحی 1404/07/27)- در اجرای ماده (16) قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403، پرداخت اعتبارات طرح‌های عمرانی و تعميرات اساسی و ماشین‌آلات و تجهیزات، هزینه آب و برق و همچنین هرگونه پرداخت برای تجهیز، نگهداری و سایر هزینه‌ها از محل درآمدهای اختصاصی یا سایر منابع برای اموال مشمول که مطابق احکام و مهلت‌های مقرر در این آیین‌نامه، در سادا ثبت نشده باشد، ممنوع است. ذی‌حسابان یا مدیران مالی دستگاه‌های مشمول مکلف به رعایت این حکم هستند.
[اصلاح ماده (۱۲) آيين نامه اجرايي تبصره (۸) ماده (۱۰) قانون الزام به ثبت رسمي معاملات اموال غيرمنقول، مصوب 1404/07/27:
هيئت وزيران در جلسه 1404/7/27 به پيشنهاد شماره 58360/118661 مورخ 1404/7/23 معاونت حقوقي رئيس جمهور و به استناد اصل يكصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران تصويب كرد:
در ماده (۱۲) آيين نامه اجرايي تبصره (۸) ماده (۱۰) قانون الزام به ثبت رسمي معاملات اموال غيرمنقول موضوع تصويب نامه شماره ۷۸۴۱۰/ت۶۳۷۴۵هـ مورخ ۱۴۰۴/۵/۲۱عبارت «در سادا» جايگزين عبارت «به طور مستقيم يا از طريق سادا در سامانه» مي شود. محمدرضا عارف، معاون اول رئيس جمهور]
ماده 13:
تغییر بهره‌بردار اموال مشمول توسط دستگاه مشمول یا مرجع ذی‌صلاح تصمیم‌گیر منوط‌به انجام تکالیف مقرر در ماده (2) این آیین‌نامه مبنی‌بر ثبت اطلاعات است و صرفاً با ارائه شناسه (کد) رهگیری اخذ شده از سامانه امکان‌پذیر است.
ماده 14:
واگذاری یا انتقال اموال مشمول توسط دستگاه مشمول یا مرجع ذی‌صلاح تصمیم‌گیر، علاوه بر لزوم انجام تکالیف مقرر در ماده (2) این آیین‌نامه مبنی‌بر ثبت اطلاعات، منوط‌به انجام اقدامات لازم جهت دریافت سند رسمی مالکیت موضوع ماده (5) این آیین‌نامه است.
ماده 15:
آن بخش از اراضی عمومی نظیر اراضی ملی و موات که جهت اجرای تکالیف قانونی در اختیار وزارت جهاد کشاورزی (سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور) یا وزارت راه و شهرسازی (سازمان ملی زمین و مسکن) بوده و به دستگاه‌های اجرایی واگذار شده یا توسط دستگاه‌ها تصرف و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است تا زمان صدور گواهی بهره‌بردار توسط وزارت یا واگذاری در اجرای ماده (۶۹) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳۸۰ باید حسب مورد توسط وزارت جهاد کشاورزی (سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور) یا وزارت راه و شهرسازی (سازمان ملی زمین و مسکن) در سامانه ثبت شود.
معاون اول رئیس‌جمهور – محمدرضا عارف
