5 راهکار سند تحول قضایی برای ارتقای کیفیت ارائه خدمات دفاتر اسناد رسمی

سند تحول قضایی

سند تحول و تعالی قوه قضاییه یک برنامه جامع است که توسط قوه قضاییه ایران برای بهبود و ارتقای عملکرد این نهاد تدوین شده است.

این سند با هدف افزایش رضایتمندی مردم و برقراری عدالت در جامعه، از تمامی ظرفیت‌های نظام برای تحول در قوه قضاییه و فعال‌سازی ظرفیت‌های قانونی برای کمک به حل مؤثر چالش‌های کشور استفاده می‌کند.

این سند شامل چهار فصل است و به موضوعاتی مانند مقابله با فساد، کارآمدی بیشتر، و ارتقای خدمات قضایی می‌پردازد. همچنین، این سند به دنبال بازگشت به مأموریت‌های اصلی قوه قضاییه است که در قانون اساسی به آن‌ها اشاره شده است.

این سند تحول قضایی برای ارتقای کیفیت خدمات دفاتر اسناد رسمی پنج راهکار اصلی دارد:

1. رتبه‌بندی دفاتر اسناد رسمی

رتبه‌بندی دفاتر اسناد رسمی کل کشور با تصویب و اجرای شیوه‌نامه موضوع ماده (۵۸) آیین‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمی و اعلام عمومی نتایج رتبه‌بندی به‌صورت برخط و آنی.

مسئول اجرای این امر با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و کانون سردفتران و دفتریاران است و مهلت اجرایی کردن این راهکار تا پایان سال ۱۴۰۳ است.

ماده 58 آیین نامه جدید قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1400: سازمان موظف است ماهانه براساس شاخص‌های نظیر میزان رضایت‌مندی مراجعین، گزارش‌های بازرسی، تعداد و نوع تخلفات انتظامی، محکومیت‌های کیفری و میزان اجرای مقررات و نظامات، نسبت به رتبه‌بندی دفاتر اسناد رسمی اقدام و نتیجه را جهت اطلاع عموم در پرتال سازمان قرار دهد. شیوه‌نامه اجرای این ماده ظرف مدت ۶ ماه پس از تصویب آیین‌نامه تهیه و به تصویب رئیس سازمان خواهد رسید.

2. تفهیم مفاد اسناد و قوانین به طرفین معامله

ضبط صدا و تصویر طرف یا طرفین معامله حین امضای اسناد و تفهیم مفاد اسناد مربوطه و قوانین و مقررات مرتبط، توسط سردفتر در اجرای بند (پ) ماده (۳۴)  آیین‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمی.

و پیشبینی مسئولیت در نظام تخلفات برای سردفتر علاوه بر طرف معامله در قبال قصور یا تقصیر صورت گرفته در فرآیند امضاء اسناد در صورت عدم ضبط، با اصلاح قوانین و مقررات مرتبط.

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، معاونت حقوقی و امور مجلس، دادگستری استان‌ها و کانون سردفتران و دفتریاران مسئولیت اجرای این امر را بر عهده دارند. مهلت اجرای این راهکار تا پایان سال ۱۴۰۵ است.

ماده ۳۴ آیین نامه جدید قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1400: سردفتر در محل دفترخانه و هم‌زمان با اخذ امضای هریک از اصحاب سند در نسخه پشتیبان، مکلف است اقدامات زیر را معمول دارد:
پ ـ ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این آیین نامه صدا و تصویر طرفین سند را حین تنظیم اسناد ضبط و ذخیره نماید، به نحوی که حداقل یکسال پس از تنظیم سند قابل بازخوانی باشد.

3. استعلام برخط اطلاعات هویتی قیّم و متن قیّم‌نامه

فراهم‌سازی امکان استعلام برخط و آنی اطلاعات هویتی قیّم و متن قیّم‌نامه در مورد اشخاص موضوع ماده (۴۳) آیین‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمی و همچنین فراهم‌سازی امکان اخذ تائیدیه الکترونیکی از دادستان برای دفاتر اسناد رسمی از طریق سامانه ثبت الکترونیک اسناد در معاملات غیرمنقول یا سایر اسناد.

مرکز آمار و فناوری اطلاعات، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و کانون سردفتران و دفتریاران متولیان اجرای این راهکار هستند و مهلت اجرای طرح تا پایان سال ۱۴۰۴ است.

ماده ۴۳ آیین نامه جدید قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1400: تنظیم و ثبت هر نوع معامله مربوط به اموال غیرمنقول فرد دارای اختلال تام روانی و سفیه و طفل فاقد ولی قهری یا دارای ولی قهری که عدم امانت وی اثبات شده یا به هر دلیل با فرض وجود ولی برای او قیم تعیین شده باشد، در دفاتر با حضور قیم قانونی آن‌ها، بدون ارائه اجازه کتبی دادستان عمومی و انقلاب محل ممنوع است و اوراق قیم‌نامه عادی در دفترخانه‌ها فاقد اعتبار بوده و قابل استناد نیست.

4. ثبت الکترونیکی و برخط دفاتر تجاری

ثبت الکترونیکی و برخط دفاتر تجاری اشخاص حقیقی و حقوقی مشتمل بر ثبت تمامی اطلاعات مؤثر در پیگیری دعاوی، اختلافات مالیاتی، بیمه تأمین اجتماعی و به رسمیت شناخته شدن آن به مثابه سند رسمی در کلیه مراجع بهره‌بردار از دفاتر تجاری از جمله مراجع قضایی و ادارات امور مالیاتی با همکاری دستگاه‌های اجرایی مسئول.

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مسئولیت اجرایی کردن این راهکار را برعهده دارد و مهلت تعیین شده برای انجام آن تا پایان سال ۱۴۰۴ است.

5. دریافت برخط کیفرخواست و احکام قضایی

دریافت برخط کیفرخواست، حکم قطعی یا حکم غیرقطعی علیه سردفتران اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاران و همچنین تصمیم یا رأی مرجع قضایی مبنی بر رفع اتهام از اشخاص مذکور بلافاصله پس از صدور و همچنین تعلیق اشخاص مذکور و تعیین کفیل به‌صورت آنی مطابق ماده (۱۳) قانون دفاتر اسناد رسمی.

مسئولیت اجرای این راهکار با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، مرکز آمار و فناوری اطلاعات و کانون سردفتران و دفتریاران، است و مهلت اجرای آن تا پایان سال ۱۴۰۵ است.

ماده 13 قانون دفاتر اسناد رسمی: سردفتران و دفتریارانی که به اتهام ارتکاب جنایت عمدی مطلقاً و یا به اتهام ارتکاب جنحه‌های مذکور در ماده 19 قانون مجازات عمومی، از طرف مراجع قضایی علیه آنها کیفر خواست صادر شود، تا صدور حکم قطعی، معلق خواهند شد و در صورتی که سردفتر معلق شود دفترخانه تا روشن شدن تکلیف نهایی سردفترِ معلق به کفالت دفتریار واجد شرایط یا سردفتر دیگری اداره خواهد شد و در صورت برائت از اتهام منتسب، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است بلافاصله اجازه اشتغال مجدد او را صادر نماید.