چکیده: این بخشنامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به موضوع یکنواخت‌سازی فرم عقود تسهیلات بانکی با هدف شفافیت و احترام به حقوق مشتریان می‌پردازد. در ادامه به نکات کلیدی و ابعاد حقوقی مرتبط با ارائه نسخه قراردادهای تسهیلاتی اشاره می‌شود.
بخشنامه بانک مرکزی درباره یکنواخت‌سازی فرم عقود تسهیلات بانکی
یکنواخت‌سازی فرم عقود تسهیلات بانکی
بخشنامه شماره 04/39438 در تاریخ 1404/02/17 از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صادر شده و با هدف ارتقای شفافیت در قراردادهای بانکی و رعایت حقوق مشتریان تهیه گردیده است. این بخشنامه به موضوعات مهمی چون یکنواخت‌سازی فرمهای تسهیلات بانکی و حقوق طرفین قرارداد اشاره دارد.
هدف بخشنامه
هدف اصلی این بخشنامه ایجاد شفافیت در روابط حقوقی میان بانکها و مشتریان از طریق یکنواخت‌سازی فرمهای قراردادهای تسهیلات بانکی است.
جزئیات یکنواخت‌سازی فرم‌ها
مطابق با تبصره ذیل ماده (۲۳) قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار، فرمهای یکنواخت قراردادهای عقود تسهیلات بانکی پس از تصویب در شورای پول و اعتبار به شبکه بانکی ابلاغ شده است.
حقوق طرفین قرارداد
بخشنامه تأکید دارد که بانکها باید نسخه‌ای از قرارداد را که ارزش قانونی برابر با سایر نسخ دارد، به مشتری، ضامن و وثیقه‌گذار ارائه دهند.
تکالیف بانکها
بانکها مکلفند ضمن رعایت بخشنامههای قبلی، اقدامات لازم برای ارائه نسخه‌ای از قراردادهای تسهیلاتی حتی در صورت انعقاد آن‌ها قبل از لازم‌الاجرا شدن فرمهای یکنواخت را انجام دهند.
ارتباط با دفاتر اسناد رسمی
این بخشنامه به دفاتر اسناد رسمی این پیام را می‌دهد که قراردادهای بانکی به سمت یکنواختی حرکت می‌کنند، مشابه قراردادهای یکسان. دفاتر اسناد رسمی باید از این فرم‌ها به عنوان اسناد مرجع در تنظیم اسناد رهنی استفاده کنند. این موضوع می‌تواند فرآیند ثبت رسمی را ساده‌تر و شفاف‌تر کند.
نتیجه‌گیری
این بخشنامه گامی مؤثر در جهت ارتقای شفافیت و احترام به حقوق مشتریان در نظام بانکی کشور محسوب می‌شود.
متن کامل بخشنامه
شماره بخشنامه: 04/39438
تاریخ: 1404/0217
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
با سلام؛
احتراماً، همان طور که استحضار دارند؛ در اجرای تکلیف مقرر در تبصره ذیل ماده (۲۳) قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار موضوع لزوم یکنواخت سازی فرم عقود تسهیلات بانکی با هدف ایجاد شفافیت در روابط فی مابین بانک مؤسسه اعتباری غیربانکی و مشتری و نیز توجه به فرهنگ مشتری مداری فرمهای یکنواخت قراردادهای عقود تسهیلات بانکی پس از تصویب در شورای پول و اعتبار طی سنوات گذشته به شبکه بانکی کشور ابلاغ گردیده است همچنین مطابق با مفاد فرمهای یکنواخت ابلاغی و نیز طی بخشنامههای متعدد از جمله بخشنامه شماره ۹۹/۲۹۸۳٢٦ مورخ ۱۳۹۹/۰۹/۱۹ مقرر گردیده است؛ بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی با هدف آگاهی کامل ،مشتری ضامن و وثیقه گذار از مفاد قراردادهای منعقده تمهیدات لازم را اتخاذ و پس از انعقاد و امضای قرارداد نسخه ای از آن را که دارای ارزش قانونی یکسان با سایر نسخ میباشد در اختیار اشخاص ذكر شده قرار دهند. با توجه به گزارشهای نظارتی و نیز درخواستهای واصله از سوی تسهیلات گیرندگان و سایر اشخاص ذی ربط قرارداد در خصوص امکان دریافت یک نسخه از قراردادهای تسهیلاتی که قبل از لازم الاجرا شدن فرمهای یکنواخت منعقد گردیدهاند؛ ابعاد حقوقی موضوع در این بانک مورد بررسی قرار گرفت و با عنایت به نتیجه حاصل از بررسیهای انجام شده شایان ذکر است هر چند قانون و مقررات عطف به ماسبق نمی گردد و حدود تعهدات طرفین در متن قرارداد ذکر میگردد و در صورتی که در متن قراردادهایی که قبل از ابلاغ فرمهای یکنواخت منعقد گردیده است اشاره بر ارائه یک نسخه از قراداد امضا شده به طرف مقابل قرار داد نشده باشد تکلیفی برای بانک مربوطه در این رابطه وجود ندارد؛ لیکن درخواست طرفین قرارداد جهت دسترسی به نسخه ای از قرارداد قبل از لازم الاجرا شدن فرمهای یکنواخت امری منطقی بوده و در محدوده حقوق هر یک از طرفین ارزیابی می گردد.
با توجه به مراتب فوق خواهشمند است دستور فرمایند ضمن رعایت بخشنامههای قبلی این بانک در این رابطه اقدامات لازم در خصوص موضوع مزبور با رعایت حقوق هر یک از طرفین قرارداد انجام پذیرد.
رئیس مرکز تنظیم گری ، مدیریت کل تنظیم مقررات
حجت اسماعیل زاده، حسین صدقی
فرمهای یکنواخت شفافیت و اعتماد را در روابط بانکی افزایش می‌دهند.
بله، بانکها مکلفند نسخه‌ای از قرارداد را به مشتری ارائه دهند.
فرمهای یکنواخت استانداردهای قانونی بهتری دارند.
خیر، بخشنامههای بانکی به گذشته عطف نمی‌شوند مگر در موارد خاص.
بله، حتی مشتریان قدیمی نیز می‌توانند نسخه‌ای از قرارداد خود را درخواست کنند.
