گزارشی از جلسه هم‌اندیشی اضطراری سردفتران پیرامون چالش‌های قانون الزام به ثبت رسمی معاملات
جلسات یکشنبه‌های کانون سردفتران و دفتریاران مرکز، همواره به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و موثرترین نشست‌های هم‌اندیشی و صنفی شناخته می‌شود. این جلسات در طول تاریخ خود، بارها نقطه کانونی همفکری، تجمع و تلاش بزرگان و پیشکسوتان صنف برای عبور از بحران‌ها بوده است. جلسه روز یکشنبه، مورخ ۱۱ خرداد ماه ۱۴۰۴، نیز از این قاعده مستثنی نبود و برخلاف روال همیشگی، به جای پرسش و پاسخ‌های فنی، به طور کامل به بیان نگرانی‌ها، دغدغه‌ها و مشکلات فعلی صنف در پی تحولات قانونی اخیر اختصاص یافت.
این گزارش، شرحی است بر آنچه در این جلسه مهم و متفاوت گذشت. لازم به ذکر است که مطالب پیش رو، بازتاب فضای جلسه و نظرات مطرح شده است. از تمامی همکاران دغدغه‌مند دعوت می‌شود تا با حضور پررنگ خود در این جلسات هفتگی که یکشنبه‌ها حدود ساعت ۱۶:۰۰ در کانون سردفتران (تهران، خیابان مطهری، روبروی خیابان سنایی) برگزار می‌شود، در تعیین سرنوشت و آینده حرفه خود نقشی فعال ایفا نمایند.
۱. آغازی متفاوت؛ جلسه‌ای برای بیان نگرانی‌ها
جلسه دیروز کانون، با حضور تعداد قابل توجهی از همکاران و اعضای هیئت مدیره، در فضایی متفاوت از همیشه آغاز شد. این بار خبری از پرسش و پاسخ‌های معمول حقوقی و ثبتی نبود؛ بلکه تمام زمان جلسه به بازگو کردن دغدغه‌های عمیقی اختصاص یافت که پس از تصویب و اجرای «قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» و آیین‌نامه‌های آن، ذهن جامعه سردفتری را به خود مشغول کرده است.
۲. دغدغه‌های اصلی: قانون الزام و توالی فاسد قراردادهای جدید
در ابتدای جلسه، جمعی از بانوان سردفتر به نمایندگی از همکاران، به شکلی شیوا و جامع، به تشریح ابهامات و نگرانی‌های موجود پرداختند. محور اصلی این نگرانی‌ها عبارت بود از:
- قراردادهای یکسان بارگذاری شده در سامانه: ابهام در ماهیت، حدود و مسئولیت‌های ناشی از تنظیم این قراردادهای از پیش آماده شده.
- توالی فاسد تنظیم قراردادها توسط افراد غیرمتخصص: یکی از بزرگترین دغدغه‌ها، پیامدهای منفی و خطرات حقوقی بود که تنظیم این قراردادها توسط افراد فاقد صلاحیت و دانش حقوقی کافی، می‌تواند برای حقوق و اموال مردم به همراه داشته باشد و بهداشت حقوقی جامعه را به خطر اندازد.
- ابهام در جایگاه دفاتر اسناد رسمی: نگرانی از تضعیف جایگاه نهاد سردفتری به عنوان مرجع تخصصی و امین مردم در تنظیم روابط حقوقی ایشان.
۳. حضور ناگهانی مسئولین و پاسخ‌های رئیس کانون
در حین سخنان، جناب آقای علی سعادتیان، رئیس هیئت مدیره کانون مرکز و جناب آقای الیاسی، مدیر کل محترم امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، به طور غیرمنتظره به جمع همکاران پیوستند. این حضور فرصتی فراهم آورد تا دغدغه‌ها بار دیگر و این بار به صورت مستقیم با یکی از مسئولین ارشد سازمان ثبت در میان گذاشته شود.
جناب سعادتیان در توضیحات خود تاکید کردند که سازمان ثبت همواره حامی صنف سردفتری بوده و حتی در فرآیند تدوین آیین‌نامه‌ها، پیش‌نویس پیشنهادی کانون را دریافت و از نظرات سردفتران استفاده کرده است. ایشان افزودند: «اینکه آیین‌نامه در مراحل بعدی بررسی و در فرآیند تصویب نهایی دچار جرح و تعدیل و تغییراتی شود، از اختیار کانون خارج است.»
۴. یک پیشنهاد راهبردی: تبلیغات و ترویج فرهنگ ثبت رسمی توسط دفاتر
جناب سعادتیان در بخشی مهم از سخنان خود، یک پیشنهاد راهبردی را به همکاران ارائه دادند:
«همکاران باید برای ثبت قراردادهای مردم در چارچوب قانون الزام، به صورت فعال تبلیغات نمایند. باید افکار عمومی و فرهنگ مردم را به سمت ثبت رسمی قراردادها در دفاتر اسناد رسمی سوق داد. دفاتر اسناد رسمی از دیرباز مورد اعتماد و وثوق مردم بوده‌اند و باید این فرهنگ را دوباره ترویج کنیم.»
ایشان تصریح کردند که در قانون جدید، برای مشاورین املاک، کارشناسان رسمی و دفاتر اسناد رسمی جایگاه‌های مجزایی دیده شده و قصد حذف هیچ‌کدام در میان نبوده است. با این حال، با توجه به سابقه، دانش و تجربه بالای دفاتر در تنظیم اسناد، این نهاد می‌تواند موثرترین مرجع برای حفظ اموال، امنیت و بهداشت حقوقی جامعه باشد.
۵. توضیحات و وعده‌های مدیر امور اسناد سازمان ثبت
جناب الیاسی نیز در ادامه، ضمن شنیدن دغدغه‌های همکاران، به برخی ابهامات اخیر در بخشنامه‌ها و پاسخ‌های صادره از سوی امور اسناد، توضیحاتی ارائه دادند. ایشان قول مساعد دادند که جهت رفع برخی از این ابهامات، به زودی نامه‌ای تکمیلی و شفاف‌ساز تهیه و منتشر خواهد شد. همچنین، وعده پیگیری جهت تسریع در تصویب آرای وحدت رویه‌ای که مدت‌هاست منتظر تصویب نهایی هستند را به همکاران دادند.
پایان جلسه؛ قرائت پیشنهادات و امضای طومار
در بخش پایانی، همکاران به یک جمع‌بندی مشترک رسیدند. پیشنهاداتی که ماحصل همفکری حاضرین برای عبور از بحران فعلی بود، قرائت شد و مورد موافقت قرار گرفت. جلسه با امضای یک طومار توسط همکاران حاضر به پایان رسید تا نشان‌دهنده عزم و اتحاد صنف در پیگیری مطالبات خود باشد. همچنین از همکاران خواسته شد تا از تنظیم قراردادهای مردم در دفاتر خود استقبال کرده و از فیلم‌های آموزشی کاملی که در پرتال برای راهنمایی ایشان قرار داده شده، استفاده نمایند.
نتیجه‌گیری و اهمیت حیاتی حضور حداکثری
جلسه ۱۱ خرداد ماه یک زنگ بیدارباش و یک نقطه عطف بود. این جلسه به وضوح نشان داد که در مقاطع حساس و سرنوشت‌ساز، کناره‌گیری و سکوت نمی‌تواند راهگشا باشد. آینده صنف سردفتری در گرو مشارکت فعال، حضور حداکثری و همفکری جمعی تمام اعضای آن است. این امر می‌طلبد که همکاران بیش از پیش به جلسات یکشنبه‌های کانون اهمیت داده و با حضور گسترده خود، به ویژه در مواقع بحرانی، در اتخاذ تصمیمات صحیح و ارائه پیشنهادات راهبردی برای عبور از چالش‌ها، سهم خود را ایفا کنند.
