جزئیات بخشنامه جدید مالیاتی برای دفاتر اسناد رسمی: تا آخر شهریور 1404، ادارات دارایی مجاز به پاسخگویی به نامه‌های فیزیکی دفاتر اسناد رسمی هستند
تکلیف دفاتر اسناد رسمی در اخذ مالیات از نقل و انتقالات املاک تا شهریور 1404
دستورالعمل جدید سازمان امور مالیاتی و تمدید مهلت آن در خصوص مالیات نقل و انتقال املاک
طبق تبصره ۲ ماده ۴ قانون الزام، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است ارزش معاملاتی املاک موضوع ماده (۶۴) قانون مالیاتهای مستقیم را به‌طور آنی از طریق سامانه ثبت الکترونیک اسناد به دفاتر اسناد رسمی اعلام کند. از آنجا که ارتباط دفاتر اسناد رسمی با ادارات دارایی تنها از طریق سامانه ثبت الکترونیک صورت می‌گیرد، این موضوع موجب ایجاد مشکلاتی برای سردفتران در خصوص دریافت مالیات بر نقل و انتقال املاک شده است. به همین دلیل، در بخشنامه اولیه سازمان امور مالیاتی، ادارات دارایی مجاز شدند تا همانند گذشته، در صورتی که نامه دفترخانه به‌صورت فیزیکی و غیر سیستمی دریافت شود، به آن پاسخ دهند. این مقررات ابتدا تا نیمه بهمن ماه ۱۴۰۳ معتبر بود، اما طبق بخشنامه جدید مورخ ۱۴۰۴/۰۲/۰۹، این مهلت تا ۳۱ شهریور ماه ۱۴۰۴ (۱۴۰۴/۰۶/۳۱) تمدید شده است و تا زمانی که زیرساخت‌ها مطابق با قانون جدید اصلاح شوند، معتبر خواهد بود.
مقدمه
اخذ مالیات از نقل و انتقالات املاک یکی از وظایف مهم دفاتر اسناد رسمی است. طبق ماده ۴ قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول، دفاتر اسناد رسمی موظف به محاسبه و اخذ مالیات هنگام ثبت هرگونه نقل و انتقال املاک هستند.
با این حال، سازمان امور مالیاتی کشور ابتدا دستورالعملی را به ادارات کل امور مالیاتی ابلاغ کرد که در آن تأکید شده بود اگر دفاتر اسناد رسمی در اخذ این مالیات کوتاهی کنند، این امر می‌تواند توسط ادارات مالیاتی به‌طور سیستمی یا دستی پیگیری شود. مهلت اولیه تعیین شده برای این اقدام، طی بخشنامه جدیدی تمدید گردیده است.
ماده ۴ قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول
ماده ۴ قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول، به‌طور صریح دفاتر اسناد رسمی را ملزم به محاسبه و اخذ مالیات از نقل و انتقالات املاک می‌کند. این ماده به‌ویژه به نقل و انتقالات املاک شامل «اراضی»، «عرصه و اعیان» و «حق واگذاری محل» اشاره دارد.
ماده ۴: دفاتر اسناد رسمی موظفند هنگام ثبت هر گونه نقل و انتقال راجع به عین (عرصه و اعیان) و یا حق واگذاری محل (حق کسب و پیشه یا سرقفلی یا حقوق ناشی از موقعیت تجاری و اداری) اعم از اینکه توأم با انتقال مالکیت باشد یا جدا از آن، مالیات نقل و انتقال قطعی املاک را به مأخذ ارزش معاملاتی به نرخ پنج‌درصد (۵%) و مالیات نقل و انتقال حق واگذاری محل را به مأخذ وجوه دریافتی اعلامی مالک یا صاحب حق در تاریخ انتقال به نرخ دو درصد (۲%) محاسبه و نسبت به أخذ آن از ذی‌نفع از طریق سامانه پرداخت الکترونیک، اقدام و مشخصات آن را در سامانه ثبت الکترونیک اسناد قید نمایند.
محاسبه و اخذ مالیات توسط دفاتر اسناد رسمی
طبق دستورالعمل سازمان امور مالیاتی، دفاتر اسناد رسمی باید مالیات نقل و انتقالات را در زمان ثبت رسمی معاملات املاک محاسبه و دریافت کنند. در صورتی که دفاتر اسناد رسمی نسبت به اخذ این مالیات اقدام نکنند، باید این موضوع توسط ادارات کل امور مالیاتی پیگیری شود. این پیگیری می‌تواند به‌صورت سیستمی یا دستی انجام گیرد.
نحوه محاسبه و اعلام مالیات از طریق ادارات مالیاتی (با مهلت تمدید شده)
در صورتی که دفاتر اسناد رسمی در محاسبه و اخذ مالیات کوتاهی کنند، سازمان امور مالیاتی اجازه می‌دهد که مالیات مربوطه توسط ادارات مالیاتی به‌طور سیستمی یا دستی محاسبه و اعلام شود. ادارات مالیاتی موظفند مبلغ مالیات را طبق ارزش معاملاتی ملک و مشخصات آن محاسبه کرده و نتیجه را تا تاریخ ۱۴۰۴/۰۶/۳۱ اعلام کنند (این مهلت قبلاً ۱۴۰۳/۱۱/۱۵ بود که تمدید شده است).
نتیجه‌گیری
بر اساس دستورالعمل سازمان امور مالیاتی کشور، دفاتر اسناد رسمی باید در زمان ثبت معاملات املاک مالیات مربوط به نقل و انتقالات را محاسبه و دریافت کنند. در صورت عدم انجام این وظیفه، ادارات مالیاتی مسئول خواهند بود که مالیات را طبق ارزش معاملاتی ملک و مشخصات آن اعلام کنند. این پیگیری‌ها، که مهلت آن تا تاریخ ۱۴۰۴/۰۶/۳۱ تمدید شده است، باید تا این تاریخ انجام شوند.
سوالات متداول
بله، دفاتر اسناد رسمی موظف به اخذ مالیات از نقل و انتقالات املاک هستند.
اگر دفاتر اسناد رسمی در اخذ مالیات از نقل و انتقالات املاک کوتاهی کنند، ادارات مالیاتی موظفند این مالیات را به‌صورت سیستمی یا دستی محاسبه و اعلام کنند.
بله، مالیات بر اساس ارزش معاملاتی ملک و مشخصات آن باید محاسبه شود.
ادارات مالیاتی باید نتیجه محاسبه مالیات را تا تاریخ ۱۴۰۴/۰۶/۳۱ اعلام کنند. (مهلت قبلی ۱۴۰۳/۱۱/۱۵ بود).
بله، ادارات مالیاتی می‌توانند مالیات را به‌صورت دستی یا سیستمی اعلام کنند.
نسخه کامل متن بخشنامه اولیه:
از: وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان امور مالیاتی کشور
به: ادارات کل امور مالیاتی
نظر به مفاد ماده (۴) قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول مبنی بر تکلیف دفاتر اسناد رسمی برای محاسبه و اخذ مالیات هنگام ثبت هرگونه نقل و انتقال املاک، چنانچه دفاتر مذکور نسبت به اخذ مالیات نقل و انتقال قطعی «اراضی»، «نقل و انتقال قطعی املاک (عرصه و اعیان)» و یا «حق واگذاری محل، اعم از اینکه توام با انتقال مالکیت باشد یا جدا از آن» اقدام ننمایند، محاسبه و اخذ مالیاتهای مذکور مطابق مفاد ماده ۴ قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول و تبصره یک آن و اعلام نتیجه حسب مورد به صورت سیستمی یا دستی با ذکر مبلغ ارزش معاملاتی ملک و مشخصات ملک توسط ادارات کل امور مالیاتی تا تاریخ ۱۴۰۳/۱۱/۱۵ بلامانع است.
سید محمدهادی سبحانیان، رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور، شماره: ۲۰۰/۶۹۳۱۴/د مورخ: ۱۴۰۳/۰۹/۱۴
*** تمدید مهلت بخشنامه فوق ***
متن بخشنامه جدید تمدید مهلت:
وزارت امور اقتصادی و دارایی سازمان امور مالیاتی کشور
شماره: ۵/۲۰۰/۹۵۵۵
تاریخ: ۱۴۰۴/۰۲/۰۹
بسمه تعالی
به: ادارات کل امور مالیاتی
با سلام؛
پیرو نامه شماره ۲۰۰/۶۹۳۱۴/د مورخ ۱۴۰۳/۰۹/۱۴ با موضوع بلامانع بودن محاسبه و اخذ برخی از منابع مالیاتی مطابق مفاد ماده (۴) قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول توسط ادارات کل امور مالیاتی، به اطلاع می‌رساند؛ مهلت مندرج در نامه مذکور (۱۴۰۳/۱۱/۱۵) با شرایط مورد اشاره در نامه یاد شده تا تاریخ ۱۴۰۴/۰۶/۳۱ تمدید می‌گردد.
سید محمدهادی سبحانیان
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور
