طرف معامله که شرط به نفع او شده است، می‌تواند از اجرای آن شرط صرف نظر کند. با این حال، شرط نتیجه به دلیل تحقق خودکار آن، قابل اسقاط نیست اما سایر شروط از طریق این اقرارنامه قابل اسقاط هستند. در ادامه، ضمن توضیح کامل، نمونه سند اقرار به اعراض و انصراف از شرط ضمن عقد ارائه شده است.
سند اقرار به اعراض و انصراف از شرط ضمن عقد
انواع شرط ضمن عقد
در عقود و ایقاعاتی که بین اشخاص منعقد می‌شود، می‌توان شروطی را نیز قرار داد.
به عنوان مثال، در سند صلح عمری می‌توان شرطی گذاشت که مصالح تا ۱۰ سال بتواند هر زمان در این مدت ۱۰ ساله که خواست، سند را یک‌طرفه و بدون نیاز به حضور و امضای متصالح فسخ کند.
بنابراین، ابتدا باید بدانیم که چند نوع شرط وجود دارد و از کدام انواع شروط می‌توان اعراض نمود و منصرف از آن شرط شد. به عنوان مثال، در مثال بالا آیا مصالح می‌تواند در مدت ۱۰ ساله‌ای که پیش‌بینی شده بود، از حق فسخی که ضمن عقد برای او ایجاد شده، منصرف شود؟
در قراردادها، شروط مختلفی وجود دارند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. ماده ۲۳۴ قانون مدنی اقسام شرط را به شرح زیر بیان کرده است:
- شرط فعل: شرطی که انجام یا عدم انجام یک عمل خاص را توسط یکی از طرفین قرارداد مقرر می‌کند.
- شرط نتیجه: شرطی که تحقق یک نتیجه خاص را بدون نیاز به انجام عمل خاصی مقرر می‌کند.
- شرط صفت: شرطی که به ویژگی یا صفت خاصی از موضوع قرارداد اشاره دارد.
این شروط هر کدام کاربردهای خاص خود را در قراردادها دارند و بسته به نوع قرارداد و نیازهای طرفین، می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.
1. شرط فعل
شرط فعل به تعهد یکی از طرفین به انجام یا عدم انجام عمل خاصی در آینده اشاره دارد. این شرط می‌تواند شامل انجام یک عمل مثبت یا خودداری از انجام یک عمل منفی باشد.
برای مثال: ضمن عقد بیع، خریدار می‌تواند شرط کند که فروشنده ظرف مدت یک سال تمامی پنجره‌های ملک خریداری‌شده را تعویض نماید. در صورت عدم انجام این تعهد در مدت مذکور، خریدار حق دارد بدون نیاز به حضور و امضای فروشنده، قرارداد را به‌صورت یک‌طرفه فسخ کند.
این شرط نیاز به اقدام یا عدم اقدام خاصی از سوی طرف متعهد دارد و در صورت عدم انجام، طرف دیگر می‌تواند از طریق مراجع قضائی اقدام به مطالبه خسارت یا الزام وی به انجام تعهد کند.
2. شرط نتیجه
شرط نتیجه به شرطی گفته می‌شود که به موجب آن، تحقق یک نتیجه خاص و معین در آینده مورد نظر است. این شرط به محض انعقاد قرارداد محقق می‌شود و نیاز به اقدام خاصی از سوی طرفین ندارد.
برای مثال: در یک قرارداد بیع، شرط شود که فروشنده بدین وسیله به خریدار وکالت می‌دهد. یا فروشنده شرط کند که خانه‌اش را به خریدار می‌فروشد به شرطی که یک سال، همان خانه را به او اجاره دهد.
این شرط به طور خودکار و بدون نیاز به اقدام خاصی از سوی طرفین محقق می‌شود و به همین دلیل قابل اسقاط نیست.
مثلا در مثال بالا به محض اینکه عقد بیع واقع شود، همزمان عقد اجاره نیز به وقوع می‌پیوندد و نیازی به تنظیم اجاره‌نامه جدیدی نیست. این مثال نشان می‌دهد که شرط نتیجه چگونه عمل می‌کند؛ به این معنا که نتیجه یک عمل حقوقی (در اینجا عقد اجاره) به محض وقوع عقد اصلی (عقد بیع) به طور خودکار محقق می‌شود و نیازی به اقدامات اضافی یا تنظیم قرارداد جدید نیست.
3. شرط صفت
شرط صفت به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن یکی از طرفین قرارداد وجود یا عدم وجود ویژگی خاصی در موضوع قرارداد را شرط می‌کند. این شرط به توصیف و تعیین ویژگی‌های موضوع معامله می‌پردازد.
برای مثال: در یک قرارداد خرید و فروش، شرط شود که کالای مورد معامله دارای کیفیت خاصی باشد.
این شرط به ویژگی‌های موضوع معامله اشاره دارد و در صورت عدم تطابق موضوع معامله با این ویژگی‌ها، طرف متضرر حق فسخ قرارداد یا مطالبه خسارت را خواهد داشت.
اسقاط شرط ضمن عقد
همانطور که اشاره گردید و با توجه به ماده ۲۴۴ قانون مدنی، طرف معامله که شرط به نفع او شده می‌تواند از عمل به آن شرط صرف نظر کند. در این صورت، مثل آن است که این شرط در معامله قید نشده باشد. لیکن شرط نتیجه قابل اسقاط نیست، چون به محض انعقاد قرارداد محقق می‌شود و نیازی به اقدام خاصی از سوی طرفین ندارد. در مقابل، سایر شروط مانند شرط فعل و شرط صفت که نیاز به اقدام یا تحقق شرایط خاصی دارند، قابل اسقاط هستند.
بنابراین، سردفتر باید با دقت بررسی کند که شرط ضمن عقد، شرط فعل است یا شرط نتیجه. این تشخیص بسیار مهم است زیرا شرط نتیجه به دلیل ماهیت و تحقق خودکار آن، قابل اسقاط نیست، اما شرط فعل قابل اسقاط است. دقت در تشخیص نوع شرط می‌تواند از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری کند.
نمونه سند رسمی اعراض از شرط ضمن عقد
یکی از اسناد قابل تنظیم در دفترخانه، سند اعراض و انصراف از شرط ضمن العقد است.
این سند به منظور انصراف و اعراض از شرطی که ضمن عقد قید شده است، تنظیم می‌شود.
به عنوان مثال، فرض کنید در یک قرارداد خرید و فروش ملک، شرط شود که فروشنده موظف است ظرف مدت یک ماه، ملک مورد نظر را به خریدار تحویل دهد. در غیر این صورت، خریدار حق فسخ قرارداد را خواهد داشت. با این حال، خریدار می‌تواند ضمن این سند اقرارنامه، از شرط ضمن عقد و حق فسخ خود صرف‌نظر کند. در این صورت، انگار این شرط در معامله اصلاً قید نشده است.
برای این کار، باید اقرارنامه‌ای به شرح زیر در دفتر اسناد رسمی تنظیم گردد. نزدیکترین دفترخانه به خود را از این لینک بیابید.
متن سند:
در تاریخ …، مقر به عنوان مشروط‌له مندرج در سند شماره … مورخ … دفترخانه … در این دفترخانه حاضر شده و پس از حضور، اقرار نمود که از شرط … (شرط ذکر شده در سند مزبور نوشته شود) که به نفع او بوده، صرف‌نظر و اعراض نموده و اسقاط حق از شرط مزبور مندرج در آن سند کرده است. وی همچنین اعلام کرد که دیگر هیچ‌گونه ادعا و اعتراضی ندارد و حق هرگونه ایراد و سخنی را در این خصوص از خود سلب و ساقط می‌نماید.
[این سند به این معناست که فردی که این اقرارنامه را امضا می‌کند، به طور رسمی اعلام می‌کند که از حقی که در آن شرط خاص در سند اصلی به او داده شده بود، صرف‌نظر کرده و دیگر هیچ ادعایی نسبت به آن شرط ندارد. به عبارت دیگر، او حق خود را از آن شرط ساقط کرده و دیگر نمی‌تواند به آن شرط استناد کند یا از آن استفاده کند.]برای مشاهده و دانلود گنجینه کاملی از همه انواع نمونه اسناد قابل تنظیم در دفترخانه اسناد رسمی، اینجا کلیک کنید.
هزینه تنظیم این سند در دفترخانه
هزینه تنظیم این سند در دفترخانه اسناد رسمی: 573,000 تومان است.
که برای هر نفر اضافی بیش از دو نفر، 22,000 تومان به مبلغ فوق اضافه خواهد شد.
2 دیدگاه. Leave new
سلام و تشکر بابت مطالب بسیار خوب و آموزنده و کاربردیتون
با راهنمایی شما بنده این سند را در دفترشما انجام دادم و تشکر بابت خدمات خوب و ارزندتون
حال سوال این است که اگر عمل به شرط نشود چطور؟
در این پست، ما به موردی اشاره کردیم که مشروط‌له نمی‌خواهد از حق خود استفاده کند و از شرط صرف‌نظر می‌کند.
اما در پاسخ به سوال شما، در صورتی که شرط فعل یا شرط نتیجه در قرارداد رعایت نشود، عواقب مختلفی ممکن است به وجود آید.
برای مثال، در شرط فعل، اگر یکی از طرفین قرارداد به تعهد خود عمل نکند، طرف دیگر (مشروط‌له) می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و درخواست اجبار به انجام تعهد را بدهد. دادگاه می‌تواند حکم به انجام شرط صادر کند و در صورت عدم اجرای حکم، مشروط‌له می‌تواند خسارت مطالبه کند.
اما در شرط نتیجه، اگر نتیجه مورد نظر در قرارداد حاصل نشود، قرارداد ممکن است باطل شود یا طرفین می‌توانند توافق کنند که قرارداد را فسخ کنند. در این حالت، طرفی که به تعهد خود عمل نکرده است، ممکن است ملزم به جبران خسارت شود.
این توضیح مختصری بود در پاسخ به سوال شما، که البته این موارد در شرایطی است که شرط باطل، غیر مقدور یا نامشروع نباشد، که در این صورت احکام خاص خود را دارند.