رئیس شوراهای حل اختلاف کشور در گفتگو با کانون
سردفتران بدون آزمون داور میشوند
حجت‌الاسلام هادی صادقی، رئیس شوراهای حل اختلاف کشور گفت: در شیوه‌نامه جذب اول، سردفتران پیش‌بینی نشده بودند که بدون آزمون بتوانند به عنوان داور جذب شوند، در ویرایش دوم شیوه‌نامه سردفتران را هم به آن ملحق کردیم به این دلیل که این قشر، افرادی فنی و با مهارت لازم و توانمندی‌های خوبی هستند و ظرفیت گسترده‌ای در سطح کشور هستند که خوب است از آن استفاده شود.
به همین راحتی هم کسی نمی‌تواند داور شود
به دنبال توسعه نهاد داوری در کشور هستیم.
رئیس مرکز شوراهای حل اختلاف کشور در پاسخ به این سؤال که چگونه شد که پس از سال‌ها توسعه نهاد داوری را اجرایی کردید چرا که جزئی از برنامه پنجم توسعه بود، گفت:
از زمانی که مسئولیت ساماندهی به حوزه داوری به مرکز حل اختلاف سپرده شد، ۳ سال و اندی است به ما سپرده شده ما به دنبال توسعه نهاد داوری در کشور هستیم و در این مسیر بسیار جدی و مصمم بودیم، اما نه توسعه بدون ضابطه و نه بدون مطالعه و نه بی‌محابا بلکه توسعه کاملاً حساب‌شده.
افرادی را وارد نهاد داوری حرفه‌ای می‌کنیم که اطمینان داریم کار خود را با نهایت دقت انجام می‌دهند چون داوری نوعی قضاوت است، رأی داور خیلی اهمیت دارد برای مثال، رأی داور لازم‌الاجراست و بلکه نسبت به رأی قاضی سرعت اجرای بیشتری دارد چون رأی داور تجدیدنظرخواهی ندارد و لازم‌الاجرا و فوق‌العاده حساس و مهم است.
همان‌طور که در انتخاب قاضی حساسیت و شرایط وجود دارد در انتخاب داور هم این سخت‌گیری وجود دارد، این موضوع در مرکز حل اختلاف با حساسیت پیش می‌رود، پس اگر کسی بخواهد پارتی‌بازی کند ما مسئولیت داریم جلوی آن را بگیریم. شرایط جذب را هم اعلام کردیم، همه کسانی که صلاحیت داشته باشند میتوانند.
اما مراحل جذب این‌قدر راحت نیست که هر کسی بتواند از ما پروانه داوری حرفه‌ای بگیرد. به گفته صادقی حوزه داوری حوزه‌ای مورد غفلت است، بیش از یک قرن سابقه دارد در قوانین ما هم رسماً وجود داشته اما بهایی به آن داده نشده و دلیل آن هم نبود متولی مدیریت بوده که ما بنا داریم آن را توسعه دهیم.
تقسیم‌بندی داوری
وی در رابطه با تقسیم‌بندی داوری در این مرکز توضیح داد: در گام اول برای عموم حقوقدانان و افرادی که در فقه و حقوق کار کرده‌اند، زمینه داوری حرفه‌ای عمومی فراهم است. انتخاب داور عمومی از طریق آزمون عمومی که تاکنون دو نوبت برگزار شده صورت می‌گیرد البته عده‌ای که ویژگی خاص‌تر داشتند را از آزمون معاف دانستیم و با مصاحبه و بقیه مراحل جذب انتخاب کردیم.
جذب بدون آزمون را توسعه دادیم، افرادی که بدون آزمون جذب میشوند، صلاحیت‌دار هستند، حتماً دکترای رشته‌های مرتبط دارند، توانایی علمی بالایی دارند، وکیل یا قاضی با سابقه‌ای هستند.
صادقی ادامه داد: دو دسته داوری وجود دارد، داوری حرفه‌ای عمومی و داوری حرفه‌ای تخصصی. در داوری عمومی همه پرونده‌ها میتوانند به داوری عمومی بروند مردم خودشان انتخاب میکنند که پیش چه داوری بروند اصل آزادی انتخاب یکی از اصول مهم حوزه داوری است، ربطی به تعیین دادستان وجود ندارد و جزئیاتی در نحوه ارجاع پرونده وجود دارد.
همچنین برای تسهیل مردم اسامی افرادی که پروانه داوری دریافت میکنند در سامانه بارگذاری شده و مردم میتوانند براحتی خودشان از بین داوران یا موسسه داوری که می شناسند و پروانه دریافت کرده اند انتخاب کنند.
اصل انتخاب داور رعایت می شود و برخلاف قضاوت است، در دادگستری شما در تعیین قاضی مداخله ندارید.
وی همچنین از افزایش حوزه‌های تخصصی به داوری حرفه ای خبر داد و افزود: داوری تخصصی هم اینطور است که مثلا راه و ساختمان، رسانه، پزشکی، مسائل بازار، نفت و انرژی، محیط زیست، آبها، مسائل زراعی در همه حوزه‌های تخصصی داوری تخصصی در حال ایجاد است. الان در دوره های قبلی حوزه تخصصی خانواده را جذب کردیم و شروع به کار کرده اند در این دوره جدید هم حوزه های جدیدی جذب کردیم.
در آبان ماه جذب حوزه های تخصصی را آزاد گذاشتیم. کسی که پروانه تخصصی می گیرد مثلا مهندسی عمران خوانده میتواند در حوزه تخصصی خودش داور شود. این افراد چون حقوق نخوانده اند حق دارند که در هیاتهای داوری حضور یابند. در هیاتهای سه نفره داوری یکی از اعضا حداقل باید حقوقدان باشد. این ها در دستورالعمل مخصوص پیش بینی شده و مصوبه رئیس قوه است که ابلاغ شده است.
سردفتران بدون آزمون داور می شوند، آنها افراد توانمند و حقوقدان هستند
رئیس مرکز شوراهای حل اختلاف کشور همچنین درباره استفاده از ظرفیت سردفتران در نهاد داوری تصریح کرد در شیوه نامه جذب اول، سردفتران پیش بینی نشده بودند که بدون آزمون بتوانند جذب شوند در ویرایش دوم شیوه نامه سردفتران را هم به آن ملحق کردیم به این دلیل که این قشر، افرادی فنی و با مهارت لازم و توانمندی های خوبی هستند و ظرفیت گسترده ای در سطح کشور هستند که خوب است از آن استفاده می شد. افراد توانمندی در میان آن ها وجود دارد. تاکنون هزاران سردفتر ثبت نام کرده اند و استقبال خیلی خوبی شده است. ما می دانیم که سر دفتران محل کار دارند و می توانند با ارجاع به قانون، داوری خوب داشته باشند و در مرحله جذب قرار گرفتند.
تلاش می کنیم سیستم داوری را از طریق پلتفرم ها آن لاین کنیم
در ادامه صادقی به شرایط داوری آنلاین اشاره کرد و درباره اینکه آیا می شود مردم به صورت آنلاین برای رفع اختلافات خانوادگی بلافاصله به شورا مراجعه کنند؟ توضیح داد: بله می شود.
اتفاقا در حال مذاکره هستیم و چندین جلسه هم برگزار کردیم تا بتوانیم اول داوری را در رایانه ها و اپلیکیشن موبایلی فعال کنیم و هم جذب داور و هم عملیات داوری از این طریق انجام گیرد. در دستورالعملی مخصوص هم پیش بینی شده و مستلزم کارهای فنی است که حوزه فناوری باید به ما پاسخ دهند. این کار در حد آرزو نیست و به زودی محقق می شود. داوری هوشمند جزء برنامه های ما است.
برخی مواقع مردم برای انتخاب داور حرفه ای از ما سوال میکنند اگر امکان انتخاب داور آنلاین فعال شود، خود مردم میتوانند بازخورد خود از داوران را به شکل ثبت علاقمندی و نوشتن نظر، نشان دهند تا برای مثال فلان داور از نظر مردم نمره قابل قبول بگیرد؟ ما باید اطلاعات لازم از داوران را ارائه دهیم، گاهی طرفین برای انتخاب داور به توافق نمی رسند که خود دادگاه تعیین می کند. تعیین تعرفه این خدمت با ما است، ابلاغ مشخصی دارد بر اساس قانون، رئیس قوه تعرفه ها را هر سال ارائه می کند.
در داوری رازهای مردم بر ملا نمی شود
وی با بیان اینکه در داوری رازهای مردم بر ملا نمی شود، درباره مزایای این نهاد در شوراهای حل اختلاف کشور اظهار کرد: این نوع داوری چند خاصیت دارد، یک اینکه طرفین خودشان میتوانند داور انتخاب کنند، ارزان تمام می شود، مردم زمان کوتاهی را برای به نتیجه رسیدن سپری می کنند. چون در طی یک هفته ممکن است پرونده بررسی شود. در حالی که اگر پرونده در دادگستری بود، ممکن بود چند سال طول بکشد فرایند داوری سهل است و پیچیدگی آیین دادرسی را ندارد. مردم چون با رضایت و انتخاب خود می روند در آخر هم راضی تر خارج میشوند چون خودشان داور را قبول کردند به رای آن تمکین می کنند و فضای صمیمیتری است یکی از مهمترین مزیت های داوری این است که مسائل مردم پیش داور میماند و جایی پخش نمی شود برخلاف جلسه دادگاه که اصل آن بر علنی بودن است.
صادقی همچنین عدم حضور طرفین را از دشواری های شوراهای حل اختلاف دانست و گفت: برخی مواقع شاکی حاضر نمی شود یکی از برنامه های ما ایجاد شرایط غیر حضوری از طریق تماس تصویری است.
جذب داوری دائمی می شود
رئیس مرکز شوراهای حل اختلاف کشور همچنین از دائمی شدن جذب داور خبر داد و گفت: ما می خواهیم جذب داور را دائمی کنیم، تاکنون اینگونه بود که سامانه جهاد دانشگاهی اواخر هر ماه ۲۰ ام تا ۳۰ ام، سامانه را برای جذب باز می کرد و دیگر بسته می شد. اما در حال برنامه ریزی و همکاری با مجموعه دیگری برای دائمی کردن جذب داور هستیم صادقی همچنین درباره مصوبه اخیر مجلس در انتزاع سازمان ثبت از قوه قضائیه و مخالفت خود با آن بیان کرد انتزاع سازمان ثبت از قوه را به چند دلیل موافق نیستم اول اینکه مسائل قضایی ارتباط نزدیکی به مسائل ثبتی دارد بخشی از کار ثبت اجرای همین احکام دادگاهی است یا اجرای قرار دادها که شبیه اجرای احکام دادگستری است بسیار شباهت دارند و فوق العاده تخصصی است، بخشی از امور قضایی از طریق ثبت قابلیت پیگیری دارد چه در مقام تحقیق چه در مقام ،اجرا، در ورود و خروج در انتهای کار ثبت دخیل است و بیشتر از این ها ثبت می تواند دخیل باشد انتزاع کار مفیدی نیست ممکن است خلل ایجاد کند شبیه اتفاقی که قبلا افتاده در یک دوره ای آمدند ضابطان قضایی را از دستگاه قضایی جدا کردند و الان ما در مقام اجرای احکام قضایی واقعا با مشکل مواجه هستیم، به شدت اعتقاد دارم که باید پلیس تخصصی قضایی تشکیل شود تا کار قضایی را به شکل فنی با تخصص خودش بتواند پیش ببرد، در حال حاضر این وظیفه که الان بر دوش نیروی انتظامی افتاده در بین صدها کار دیگری که بر دوش دارد، این وظیفه کمرنگ اجرا می شود و به خوبی اجرا نمی شود.
جدایی سازمان ثبت اسناد از قوه قضائیه خلل ایجاد می کند
پلیس قضایی را حذف کردند و امروز مشکلات زیادی داریم. واقعا، دلیل آن هم این است که آنها وظایف بسیاری دارند که وقتی برای اجرای وظایف دیگر نمی ماند، خواهی نخواهی از برخی وظایف کم می گذارند اما اگر این در دست قوه قضائیه بود و پلیس قضایی داشتیم دیگر وظایف نادیده گرفته نمی شد و مثل سازمان زندان ها که حتما حکم زندان را اجرا می کنند دیگر اینطور نیست که بگویند نمیرسیم و وقت نداریم یا جا نداریم هر طور شده اجرا می کنند بنابراین اجرائیات ثبت هم ممکن است این بلا سرش بیاید، بگویند وقت نداریم کار داریم کارمند نداریم این انتزاع به شدت اشکال دارد به نظرم اگر می خواهند ادغام خوبی صورت دهند بهترینش این است سازمان ثبت احوال را به سازمان ثبت اسناد ادغام کنند و یک ثبت داشته باشیم ثبت احوال و املاک یکی شود زیر نظر قوه قضائیه به نظرم خیلی بهتر است.
دفتریاران هم از معافیت آزمون ورودی داوری برخوردار میشوند
محمد امین سالاریان رئیس واحد آموزش و پژوهش کانون:
در راستای لزوم فراگیر شدن فرهنگ صلح و سازش و نهادینه سازی روشهای جایگزین قضایی و کاهش ورودیهای پرونده های قضایی و با عنایت به سابقه تقنینی و فقهی و شانیت و پشتوانه داوری در نظام حقوقی ایران و با توجه به حمایت صریح بند الف ماده ١١٦ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که شاهد سند تحول قضایی و ناظر ترغیب به مشارکت در بهداشت قضایی است، براین اساس و با عنایت به اینکه کانون سردفتران و دفتریاران با دارا بودن سردفتران و دفتریاران متخصص در حوزه های مختلف حقوقی و ثبتی و با داشتن امکانات و فضای مناسب و بر خورداری از پشتوانه محکم مردمی و اعتماد عمومی جامعه و حاکمیت این توانایی را دارد تا با حضور فعال خود چه در داوری عمومی و میانجیگری و داوری تخصصی خانواده به صورت موردی و یا سازمانی در تهران و سایر کانونهای استانی بتواند در جهت ترغیب و تشویق آحاد جامعه به تعمیق روشهای جایگزین قضایی و حل و فصل اختلافات از طریق داوری و میانجیگری تعامل و همکاری سازنده ای با معاونت توسعه حل اختلاف قوه فضاییه داشته باشد.
بنابراین جلسات متعددی با معاون داوری و میانجیگری معاونت توسعه حل اختلاف قوه قضاییه داشته و مقرر گردید سردفتران و دفتریاران با داشتن شرایطی از آزمون معاف شوند.
جذب صلاحیتهای جدید یکی از اصلی ترین و محوری ترین ضرورتهای صنفی است. در شرایط کنونی با از دست دادن بسیاری از صلاحیتها طبیعتا وضعیت درآمد همکاران با مشکل جدی مواجه گردیده است لذا جذب صلاحیتهای تاثیر گذار می تواند راه مطمئنی برای برون رفت از مشکلات فعلی باشد. در این میان نهاد داوری با داشتن پشتوانه تقنینی و فقهی و حاکمیتی می تواند برای حوزه سردفتری هم ایجاد درآمد و اشتغال و سرمایه کار آفرینی کند و هم باعث شود تا سردفتران و دفتریاران در رفع نقار و اختلافات ایجاد شده بین افراد جامعه، سهم بارز خود را در سیستمهای حقوقی و قضایی پررنگتر و موثرتر نشان دهند.
در جلسه ای با معاون داوری و میانجیگری و البته حضور دوتن از اعضای هیات مدیره (نمایندگان دفتریاران) مقرر گردید در شیوه نامه تغییراتی ایجاد گردیده و دفتریاران با داشتن شرایطی از معافیت آزمون ورودی برخوردار شوند. امیدوارم جامعه بزرگ و فرهیخته دفتریاری نیز بتوانند سهم ارزشمندی در خصوص داوری داشته باشند.
